Nuri Killigil Paşa
İdealist bir memleket sevdalısı..
Fotoğrafta gördüğünüz minik tabutta yatan kişi, gözükara bir subay, idealist bir memleket sevdalısı. Hayatı silahlarla geçmiş bir silahşör, Türk savunma sanayisinin temellerini atan, unutturulmuş bir kahraman, Enver Paşa'nın kardeşi, Nuri Killigil Paşa.
Henüz 29 yaşındayken Kafkas İslam Ordusu Komutanı olarak, Ermenilerin ve Rusların işgalindeki Bakü'yü kurtardı. Bu zaferden sonra Azerbaycanlılar tarafından şiirler yazıldı. (Çırpınırdı karadeniz de bu olay üzerine yazılmıştır) ve "Bakü Fatihi" olarak tanınmaya başladı.
1925 yılında Atatürk'ün imzasıyla Yarbay rütbesiyle emekliliği onaylandı. 1929'da devlet tarafından İstiklal Madalyası'na layık görüldü. Silah imal etmek en büyük hayaliydi. Gençliğinde ağabeyi Enver Paşa'ya, "Ağabey bırak beni silah imal edeyim." demişti.
Açtığı fabrikada silahlar üretmeye başlıyor. Tabancaları (Killigil) dünyanın en iyi 20 silahı arasında sayılıyor. Gidip Sütlüce'de muhteşem bir fabrika kuruyor. Yeni tezgâhlarla hızına hız katıyor.
Bu silah, bekçi, polis ve silahlı kuvvetler içerisinde de dağıtılmıştır. Tabancaların üretimini gerçekleştirdi. Piyasada Killigil adıyla bilinen tabancalar bugün bile birçok kişinin belinde durur. Tam otomatik ve yarı otomatik olarak iki farklı atış özellikleriyle üretilmiştir
Bir süre sonra Nuri Killigil'in bu başarıları, Türkiye'nin milli ve yerli bir savunma sanayisi olmasını istemeyenleri rahatsız etti. Sonrasında Killigil, baskılardan dolayı fabrikasında silah üretilmeyeceğini açıkladı. Fakat üretime gizlice devam etti.
2 Mart 1949'da Saat 17:10'de Killigil tesislerinde artarda üç patlama yaşandı. Sabotajcılar önce kimyahaneyi uçurdular. Ardından cephane yanmaya başladı. Bu menfur saldırıda 27 kişi şehit oldu. Nuri Paşa'nın naaşı 20 gün sonra Haliç'te su yüzüne çıkarıldı.
Patlamadan sonra Nuri Paşa'nın yanmış birkaç parça el, ayak ve giysisi ancak bulunabildi. Bunlar küçük bir tabuta konarak toprağa verildi. Minik tabutta yatan aslında dev, idealist ve gözükara bir Türk paşasıdır.
"Ceset noksan" diyerek cenaze namazı kıldırılmadı, kılınmasına da izin verilmedi. Hâlbuki gıyabında bile kılınabilirdi. Olay Mecliste (23 Mart) kapalı celsede ele alındı. Bazı mebusların; "Örtbas etmeye çalışmayın!" diye bağırdıkları işitildi. Meclis, tutanaklarına tümü işlendi ve kilitlendi.
Kafkas İslam Ordusu Komutanı olarak şanlı zaferler kazanmış bir savaş kahramanı, "Bakü Fatihi", Türkiye'nin ilk yerli ve milli silah üreticisi, savunma sanayinin kurucusu, ömrünü memleketine adamış bu Türk evladına o günlerde bir cenaze namazı bile çok görülmüştü.
Ömürleri boyunca kendilerinden çok ülkeleri için çalışan bu aziz insanlara vefa borcu olarak bizlere düşen; onları iyi anlayıp, değerlendirmek, emanetlerine sahip çıkmak, onların kaldıkları yoldan devam etmektir.
Onları unutturanları asla unutmamaktır. Vatan savunması için Trablusgarp’tan Bakü’ye birçok toprakta korkusuzca savaşan bir kahraman olduğu gibi, bir mühendislik dehası da olan Nuri Paşamızın ruhu şad, mekanı cennet olsun. Rahmetle anıyoruz